16-03-2023 | Витамини и суплименти
Витаминот А е неопходен витамин кој му е потребен на телото за раст и развој. Исто така е од витално значење за видот, функционирање на клетките, имунитетот и репродуктивните органи.
Исто така му помага на срцето, белите дробови, бубрезите и другите органи да функционираат правилно.
Недостаток на витамин А е реткост, ако се случи, тоа може да доведе до проблеми со видот, вклучувајќи и ноќно слепило.
Типови на витамин А
Витаминот А се јавува во различни форми.
- Преформираниот витамин А се јавува во месото, рибите и млечните продукти.
- Провитамин А е присутен во овошјето, зеленчукот и други производи на растителна основа.
- Ретинолот е главната активна форма на витамин А во крвта. Ретинил палмитат е форма на складирање на витаминот.
- Бета-каротенот е провитамин, или претходник на витамин А кој се јавува кај растенијата – особено темно обоени овошја и зеленчук.
Извори на храна богати со витамин А
Формата на витамин А ќе зависи од видот на храната.
На пример, готовиот ретинол — кој е активна форма на витамин А — доаѓа само од животински извори.
Најбогатите извори на ретинол вклучуваат:
- животински органи, како што е црниот дроб
- масни риби, како што се туна и херинга
- млеко и сирење
- јајца
Храната на растителна основа содржи каротеноиди, кои се антиоксидантни форми на витамин А. Телото ги претвора овие во ретинол како што му е потребно. Каротеноидот е портокалов пигмент кој придонесува за бојата на одредени овошја и зеленчук.
Изворите на овошје и зеленчук кои се богати со каротеноиди често се портокалови. Тие вклучуваат:
- тиква
- моркови
- сладок компир
- црвени пиперки
Растителните намирници кои се богати со бета-каротен вклучуваат темнозелен листен зеленчук, како што се:
Препорачан внес
Препорачаниот внес на витамин А варира според возраста. Одредени физиолошки состојби побаруваат повеќе внес на витамин А како бременост и доење.
Достапна е во неколку форми, а содржината на витамин А во храната често се мери како еквиваленти на активноста на ренинолот (RAEs).
Еден RAE е еднаков на:
- 1 микрограм (мкг) ретинол
- 12 мкг бета-каротен од храна
- 2 мкг бета-каротен од додатоци
- 3,33 меѓународни единици витамин А
Д-р Александра Георгиева
16-03-2023 | Витамини и суплименти
Витаминот Д е единствениот витамин што нашите тела можат да го произведат самостојно, затоа што се синтетизира во кожата при изложување на сонце. Витаминот Д делува како хормон и влијае на многу различни процеси кои се одвиваат во нашите тела: го регулира метаболизмот на калциумот и фосфатите, ја поттикнува минерализацијата на коските и ја зголемува и подобрува отпорноста на имунолошкиот систем на инфекции. Тој е од суштинско значење за нормалниот раст и регенерацијата на коските и забите и за функционирањето на имунолошкиот систем.
Која е улогата на витаминот Д во нашето тело?
- Одржува оптимални нивоа на фосфор и калциум.
- Овозможува функционирање на скелетната мускулатура.
- Го одржува оптималното функционирање на имунолошкиот систем.
- Го подобрува функционирањето на срцето.
Извори на витамин Д
- Витаминот Д може да се синтетизира во кожата но за тоа да се случи на нашето тело му е потребно одредено количество на дневна светлина односно УВБ зраци. Изложување на сонце кое е подолго од 15 минути во текот на денот е вообичаено доволно за телото да може да ја произведе потребната дневна доза на витамин Д. Во периодот на доцна есен и зима УВБ зраците најчесто не се доволно силни за да овозможат задоволување на дневните потреби на телото со витамин Д на овој начин.
- Мал дел од витаминот може да се внесе и преку исхрана вообичаено околу 10%. Намирници кои содржат витамин Д во најголеми количини се печурки, јајца и риба. Помалку витамин Д содржат млечни производи како сирење, путер, млеко итн.
Недостаток од витамин Д
Недостатокот на витамин Д односно хиповитаминоза може да доведе до нарушување на функцијата на низа органи и процеси кои се одвиваат во нашите тела. По што да препознаете недостаток на витамин Д?
- Болки во мускулите и коските
- Често се чувствувате тажно
Промени во расположението можат да бидат поврзани со недостиг на витаминот Д во телото. Серотонинот, хормонот одговорен за расположението, е стимулиран од количината на витаминот Д.
Недостиг на витаминот Д може да биде причина за хроничен умор.
- Проблеми во варењето на храната
Витаминот Д помага нашиот дигестивен систем правилно да ги апсорбира мастите. Неговиот недостаток може да доведе до повеќе цревни проблеми како што се: интолеранција на глутен, воспалителни болести на цревата и Кронова болест.
Доколку забележите дел или сите горе набројани симптоми посомневајте се во хиповитамиоза со витамин Д, консултирајте го вашиот матичен лекар кој ќе ви помогне да изберете сумплементи на витамин Д најпогодни за вас и вашиот животен стил во соодветни препорачани дози.
Д-р Александра Георгиева
16-03-2023 | Витамини и суплименти
Витаминот Ц, исто така познат како L-аскорбинска киселина, е хидросолубилен витамин кој природно е присутен во некои намирници, додаден на други, и достапен како додаток во исхраната. Луѓето, за разлика од повеќето животни, не се во состојба да го синтетизираат витаминот Ц ендогено, па тоа е суштинска компонента во исхраната.
Извори на витамин Ц
Овошјето и зеленчукот се најдобри извори на витамин Ц. Цитрусни овошја, домати и доматен сок, како и компирите се богати со витаминот Ц. Други добри извори се црвените и зелените пиперки, кивито, брокулата, јагодите итн. Концентрацијата на витамин Ц во храната може да се намали со продолжено складирање и со готвење бидејќи аскорбинската киселина е растворлива во вода и се уништува од топлина. За среќа, многу од извори на храна богати со витамин Ц, како што се овошјето и зеленчукот, обично се консумираат сурови. Консумирањето на пет различни овошја и зеленчук дневно може да обезбеди повеќе од 200 mg витамин Ц.
На телото му треба витамин Ц за обавување на различни функции. Еве некои од нив:
- Помага на телото да произведува колаген, L-карнитин и некои невротрансмитери.
- Како антиоксидант, помага во отстранувањето на несаканите супстанции познати како реактивни оксидативни радикали (ROS) од телото.
- Му помага на телото да апсорбира железо.
- Го зајакнува имунолошкиот систем.
- Го зајакнува заздравувањето на раните
ROS се супстанции како што се слободните радикали кои произлегуваат од природните телесни процеси, изложеноста на загадување и други фактори. Тие можат да доведат до оксидативен стрес, кој, пак, може да предизвика оштетување на клетките.
Антиоксидантната активност на витамин Ц може да помогне во намалувањето на воспалението и да го намали ризикот од развој на различни состојби, вклучувајќи и некои видови на рак.
Знаци и симптоми на недостаток на витамин Ц
Ниските нивоа на витамин Ц во телото можат да доведат до скорбут. Симптомите на скорбут вклучуваат отечени зглобови, крварење на непцата и расклатување на заби, анемија, поспаност, замор, лесно здобивање со модринки и груба, нерамна кожа. Важно е скорбутот да се лекува. Скорбутот лесно се третира со додавање на некој витамин Ц во вашата исхрана како што се свежо овошје и зеленчук. Вашиот матичен лекар може да ви препорача земање на витамин Ц во форма на суплементи додека не се чувствувате подобро. Повеќето луѓе кои се лекуваат од скорбут се чувствуваат подобро во рок од 48 часа и целосно се опоравуваат во рок од 2 недели.
Д-р Александра Георгиева
16-03-2023 | Витамини и суплименти
Витаминот B12 е важен извор на енергија за луѓето. Витамин B12 има заштитна улога од тумори, особено на оние облици кои се јавуваат како резултат на пушење. Витамин B12 игра улога во заштитата на телото од различни токсини и алергени. Учествува во градењето на креатин, адреналин, азотни бази, нуклеинските киселини, протеини и други биолошки активни супстанции. Со помош на протеинските состојки на желудочниот сок, , витаминот B12 се апсорбира од тенкото црево во крвта.
Храна богата со витамин Б12
Витамин B12 не е синтетизиран ни од растенија ни од животни. Витаминот B12 е синтетизиран само од страна на некои бактерии. За човекот притоа главниот извор на витаминот B12 е производ од животинско потекло: црниот дроб, бубрезите, срцето, мускулите, говедско и свинско месо. Во овие делови на телото се натрупува витаминот B12, кој го произвеле бактериите. А добар извор на витамин В12 се риби и јајца.
Препорачани дневни количини
Ако не постојат медицински проблеми за кои е потребно внесување на големи количини на витамин B12 (во тој случај, користењето на овој витамин ќе мора да биде под медицински надзор), се препорачува доза од 5-50 микрограма дневно. Овие дози се доволни за луѓе на вегетаријанска и макробиотичка исхрана.
Недостаток од витамин Б12
Познато е дека недостатокот на витамин B12 во организмот може да предизвика нервни растројства. Поради недостаток на овој витамин може да дојде до Мегалобластна анемија. Таа е предизвикана поради секундарен дефицит на редуцирани фолати Постојат докази дека витаминскиот B 12 дефицит може да се јави кај голем дел од населението, па дури и во отсуство на видливи знаци на недостаток (како што анемија).
Д-р. Александра Георгиева
24-02-2023 | Витамини и суплименти
Витаминот Б6 (познат и како пиридоксин) е витамин растворлив во вода. Тоа значи дека нашето тело не може да го складира долго време и дека треба постојано да се внесува, основно преку исхраната.
Храна богата со витамин Б6
Витаминот B6 се наоѓа во семињата, житариците, пченицата и пченкарното брашно, пивскиот квасец, црниот дроб, бубрезите, месото, и до одреден степен во млекото, во јајцата и зеленчукот со зелени листови. Дневно микроорганизмите во цревата на човекот синтетизираат 0,5-0,7 милиграми од витаминот B6. Големи количини на витамин B6 се наоѓаат во црниот дроб, помалку во мускулите, бубрезите, мозокот и другите ткива. Чувањето на храната во лимени конзерви, печење или готвење на месото, алкохолот може да го уништат овој витамин.
Дневен внес на витамин Б6
Дневната потреба на витамин B6 за возрасен човек е 1-2 mg, а поголеми количини може да предизвикаат токсични оштетувања на нервите. Медицински дози на витамини, кои може да се движат до 400 милиграми на ден, се користат во третманот на неуропатија предизвикана од изониазид, анемија и ПМС. Сепак, тие мора да се применуваат стриктно со консултација со лекар.
Симптоми при недостаток на витамин Б6
Недостатокот на витаминот B6 може да предизвика анемија, нервни нарушувања и разни кожни проблеми. Овој витамин е особено важен за жените во текот на бременоста, и исто така ги олеснува и предменструалните тегоби. Сепак, најважна од сите е улогата на витамин B6 во имунолошкиот систем. При авитаминоза од витаминот B6 доаѓа до промени во функцијата на нервниот систем.
Д-р Александра Георгиева
